Wydawca treści Wydawca treści

L jak las, s jak szkody, t jak telewizja

16 listopada 2016r. gościliśmy w naszym nadleśnictwie ekipę programu „L jak las”. Tematem przewodnim były szkody od zwierzyny w lesie i sposoby radzenia sobie z nimi, a w zasadzie koegzystencja zwierząt i leśników. Zamieszczamy sesję fotograficzną z produkcji programu. Na zdjęciach możecie zobaczyć, jak sobie radzimy z „interwencją” bobrów i łosi. Uważny obserwator dostrzeże również jaki talent trzeba posiadać, by z sadzonki sosny wystrzyc pompon… Terminy emisji programu: TVP Regionalna Olsztyn – premiera: 29 listopada 2016, wtorek, godz. 19.15, powtórki: 02 grudnia, piątek, godz. 20.25, 03 grudnia, sobota, godz. 19.00. TVP Regionalna Białystok – premiera: 17 grudnia 2016, sobota, godz. 10.30 , powtórka: 24 grudnia, sobota, godz. 10.30.

Głównymi „szkodnikami" w Nadleśnictwie Czerwony Dwór są bobry i łosie.
Na prawie 17 tys. ha powierzchni w chwili obecnej około 1000 ha stanowią zalewiska bobrowe. Z inwentaryzacji wynika, że na tym terenie znajduje się około 220 żeremi, 317 tam i ponad 605 nor, co pozwala szacować populację bobra na około 1200 osobników. Żeby nie było – bóbr to pożyteczne stworzenie, bardzo sumienne, wytrwałe i konsekwentne. Zdolności konstrukcyjnych i w pozyskaniu drewna pozazdrościć mu mogą przedstawiciele branży budowlanej, inżynieryjnej i drzewnej. Dzięki działalności bobrów normuje się gospodarka wodna i w sposób naturalny zachowywana jest retencja wody, często na obszarach w których interwencja ludzka jest niemożliwa.
Niestety działalność bobrów ma też negatywne skutki – zalewanie i niszczenie dróg, łąk i pastwisk lub obszarów na których prowadzona jest gospodarka leśna, wycinanie drzew lub wysychanie całych połaci lasu i zanik roślinności niższych pięter w zalewiskach.
Nadleśnictwo, pod nadzorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, prowadzi szereg działań związanych z ograniczaniem aktywności bobrów. Instalujemy rury przelewowe w tamach w celu utrzymania bezpiecznego poziomu wody w zalewiskach i udrożnienia cieków, chronimy drzewa przed zgryzaniem lub gdy to jest konieczne – rozbieramy tamy grożące otoczeniu. Wszystkie działania oczywiście prowadzimy zawsze w uzgodnieniu i na podstawie decyzji RDOŚ, szanując naturalny rytm przyrody i tryb życia bobrów.

Łoś, super ktoś, to też gatunek, który przysparza nam kłopotów. „Pojemność" naszego nadleśnictwa to około 150 sztuk, w chwili obecnej zinwentaryzowano 250 osobników, i jest to raczej zaniżona liczba. Wraz z innymi jeleniowatymi łoś jest głównym sprawcą szkód w młodnikach i uprawach. Czy wiecie, że łoś potrafi „z prostych nóg" przeskoczyć ogrodzenie wysokości 2m? A ogryzienie kory (spałowanie) młodego dębu na wysokości ponad 2,1m to nie problem? Pamiętajcie, że dorosły osobnik potrzebuje dziennie około 20 kilogramów pokarmu w postaci masy zielonej. A że uwielbia młode przyrosty, pędy i korę drzew, to możecie sobie wyobrazić, jak wygląda młodnik potraktowany jako stołówka.

Na naszym profilu możecie zobaczyć skutki ich działalności: https://www.facebook.com/czerwonydwor/photos/?tab=album&album_id=929151593864903.

Przed łosiem i innymi jeleniowatymi istnieje kilka metod ochrony. Przede wszystkim wykorzystujemy grodzenia, czyli fizyczne przegrody w lesie. Młodsze pokolenia drzew chronimy za pomocą wełny owczej (próbowaliście pożuć sweter?) lub specjalnych spiralek wykonanych z biodegradowalnego tworzywa. Korę drzew i roczne sadzonki chronimy naturalnymi repelentami, które w składzie mają np. piasek lub żółć zwierzęcą, by skutecznie obrzydzić posiłek amatorom świeżej zieleniny.

Las jest dla wszystkich. Każde nasze działanie realizowane jest z przekonaniem o współegzystencji zwierząt i leśników. Wszystko co robimy podporządkowujemy naturalnemu rytmowi przyrody i zwyczajom zwierząt. Jednak musimy chronić uprawy i inne obszary leśne przed niepożądanymi skutkami aktywności ich mieszkańców, by las zachować dla przyszłych pokoleń.


Ochrona lasu

Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:

  • biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
  • abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);
  • antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).

Przeczytaj więcej o ochronie lasu

Zagrożenia abiotyczne i biotyczne

Lasy Nadleśnictwa geograficznie w większości wchodzą w skład Puszczy Boreckiej. Położone są w płn.-wsch. części Polski, z dala od dużych, uciążliwych zakładów przemysłowych. Gwarantuje to zminimalizowany wpływ czynników antropogenicznych, takich jak: pyły czy gazy przemysłowe na stan zdrowotny drzewostanów .

Znaczenie czynników abiotycznych, to przede wszystkim  wpływ warunków pogodowych i związane z tym występowanie lat upalnych z małą ilością opadów atmosferycznych bezśnieżnych zim, co w konsekwencji ma wpływ na opad i wahanie poziomu wód gruntowych, a co za tym idzie wpływ na stan zdrowotny i odporność drzewostanów.

W nadleśnictwie jest obserwowane zjawisko (od 2011r.) „zamieranie" modrzewi w Ib oraz IIa klasie wieku, głównie rosnących na gruntach porolnych(uprawy pochodne).  Dotąd nie jest znana przyczyna tego zjawiska.

Nadleśnictwo wspólnie z ZOL  prowadzi szereg obserwacji (monitoring) rozwoju owadów, mający wpływ i znaczenie na stan zdrowotny i sanitarny drzewostanów.

Są to przede wszystkim :

  • coroczne jesienne poszukiwania szkodników pierwotnych sosny zimujących w ścióle, co pozwala na bieżącą kontrolę rozwoju i określenie ewentualnego stopnia zagrożenia drzewostanów przez szkodniki pierwotne sosny
  • corocznie prowadzona jest kontrola występowania i zagrożenia ze strony brudnicy mniszki przy pomocy pułapek feromonowych i obserwacji drzewostanów poprzez liczenie siedzących samic motyli na drzewach, tzw. „transekt"
  • kontrola gleby i ocena zagrożenia przez pędraki chrabąszczowatych tzw."zapędraczenia gleby"
  • Nadleśnictwo prowadzi stały monitoring rozwoju korników świerka. Nadleśnictwo dba o stan sanitarny lasu, terminowo usuwa drzewa zasiedlone z lasu, co zdecydowanie wpływa na stan sanitarny i zdrowotny lasu w latach następnych. Obecnie, generalnie stan zdrowotny i sanitarny lasu oceniany jest pozytywnie.

Nadleśnictwo wykłada każdego roku pułapki klasyczne i feromonowe, co umożliwia stałą kontrolę rozwoju korników oraz istotnie wpływa  na rozrzedzenie populacji tych szkodników

Dodatkowo nadleśnictwo prowadzi obserwacje rozwoju miernikowców i zwójek dębowych w związku z ich ostatnim gradacyjnym występowaniem. Przyczynia się to do dobrego rozpoznania natężenia i powierzchni występowania zwójek i miernikowców.

Wieloletnie obserwacje potwierdzają występowanie grzybów pasożytniczych, jak opieńki, korzeniowiec wieloletni, powodujące zamieranie drzew.  Nadleśnictwo ewidencjonuje wszelkie inne zjawiska szkodo twórcze, m.in. poprzez form. 3,4 karty sygnalizacyjne I.O.L., zarówno powodowane przez przyrodę ożywioną jak i nieożywioną, które występują w lesie, a przede wszystkim mają wpływ na stan lasu.

Szkody powodowane przez zwierzynę w przeważającej ilości są powodowane przez bobra i łosia wraz ze wzrostem ich populacji na terenie Nadleśnictwa. Na rozmiar tych szkód nadleśnictwo na chwilę obecną ma  niewielki wpływ. W podszytach , podrostach i nalotach szkód od zwierzyny nie stwierdza się w ilościach mogących wpłynąć na trwałość lasu.

Zagrożenia antropogeniczne

Pożar jest głównym zagrożeniem w tej grupie. Największe natężenie występowania pożarów występuje wczesną wiosną, z powodu wypalania traw, oraz latem, ze względu na wysokie temperatury powietrza i niską wilgotność ściółki. Dopiero jesienią zagrożenie pożarowe znacznie się zmniejsza.  Straty powstałe w wyniku pożarów często są niewymierne. W płomieniach giną liczne gatunki fauny i flory łąkowej i leśnej, następuje zubożenie przyrody.
Bardzo ważnym czynnikiem kształtującym zagrożenie pożarowe w poszczególnych porach roku są warunki meteorologiczne, takie jak: opady atmosferyczne, prędkość i kierunek wiatru, natężenie promieniowania słonecznego, temperatury powietrza i wilgotności powietrza. W sezonie palności codziennie określany jest stopień zagrożenia pożarowego, podawany na godz. 9.00  i 13.00. Przy wystąpieniu III (najwyższego) stopnia zagrożenia pożarowego i utrzymującej się przez co najmniej pięć kolejnych dni wilgotności ścioły leśnej mierzonej o godz. 9.00  poniżej 10 proc. nadleśnictwo obligatoryjnie wprowadza zakaz wstępu do lasu.
Przez tereny leśne nadleśnictwa przebiegają ważne szlaki komunikacyjne, co przyczynia się do zwiększenia zagrożenia pożarowego. Problemem jest także bliskie sąsiedztwo wsi oraz łąk i pastwisk, z których część jest wiosną wypalana przez miejscową ludność. Największe zagrożenie pożarowe na terenach leśnych spowodowane jest jednak nieprzestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych przez ludzi przebywających w lesie. Z ustawy o lasach wynika m.in., że w lasach i 100 metrów od nich nie można używać otwartego ognia.
Całość nadleśnictwa została zakwalifikowana do III kategorii zagrożenia pożarowego. Oznacza to, że niebezpieczeństwo ze strony pożaru jest stosunkowo niskie. Najbardziej narażone na tą klęskę są fragmenty lasu na siedliskach Bśw o szczególnej intensywności penetracji ludności oraz fragmenty lasu bezpośrednio przylegające do terenów zadarnionych i pól uprawnych. Do niedawna powszechnie stosowane wypalanie takich obszarów było przyczyną wielu pożarów. W chwili obecnej zagrożenie z tej strony praktycznie przestało mieć znaczenie.
Nadleśnictwo Czerwony Dwór dysponuje własnym wozem gaśniczym, który w przeciągu kilku do kilkudziesięciu minut jest w stanie dojechać do pożaru mogąc go ugasić jeszcze w zarodku.
Zmiany struktury lasu, unikanie monolitycznych upraw iglastych na korzyść wielopiętrowych lasów mieszanych w przyszłości wpłynie znacząco na zmniejszenie zagrożenia pożarowego.
Rozbudowa i ciągła modernizacja sieci dróg, systemów łączności w sposób zdecydowany poprawiają możliwość szybkiego i skutecznego reagowania na każdy przypadek powstania pożaru w lesie.